Ik bedacht de eerste regels van een gedicht. Ik heb niets met poëzie, of tenminste, ik heb er heel veel mee, maar het is een genre dat het mijne niet is. Te mooi, te traag, te bedachtzaam. Die eerste regel klonk een beetje als volgt ‘De stilte van grootmoeders klok’. Het ene leidt tot het andere. ik begon na te denken, Niet meer over poëzie, maar over stilte en jachtigheid.

Bij mijn oma was er een grote staande klok, die plichtsbewust elke dag met een sleuteltje opgewonden werd. Het was veruit het enige wat je hoorde in dat huis. De geur van boenwas en bruine zeep, onlosmakelijk verbonden aan het statige tikken van die klok. De geaccentueerde stilte. Grootvader werkte in de tuin of verzorgde zijn duiven en konijnen. Grootmoeder deed de was of verstelde kleren. In stilte. De radio werd enkel gebruikt voor ‘het gesproken dagblad’ en de berichten over de al dan niet geloste duiven. ‘Quievrain, les convoyeurs attendent, de begeleiders wachten’. Die radio werd altijd vijf minuten voor tijd aangeschakeld, want de lampen moesten opwarmen. Uren heb ik als kind naar het spookachtig groene oscillerende lampje met de bolle lens getuurd. Ik had niets anders te doen.

Stilte hielp bij het ritme van de dag. Niemand had er last van. Wat een verschil. Nu creëren we onze eigen jachtigheid. Voortdurend omringd door zelf geschapen onrust. Er moeten geluidjes zijn, er moet activiteit zijn. Impulsen.

We noemen onszelf nieuwsjunkies, we denken goed geinformeerd te zijn omdat we herhaling na herhaling van het nieuwsoverzicht ingelepeld krijgen. Tussendoor schuimen we de meest exotische nieuwssites af, op zoek naar een stukje duiding, een andere invalshoek, een inzicht dat we zelf niet hebben, maar dat we dan later kunnen reproduceren om slim te lijken. Terwijl we dat inzicht met wat rust, met wat diepgang tijdens het lezen, heus zelf hadden kunnen vinden. Wie weet zouden we het zelfs nog origineler kunnen verwoorden?

We beluisteren podcasts terwijl we wandelen, strijken, kinderen verversen en in het verkeer rondstruinen. Veel informatie, maar flinterdun en oppervlakkig vastgeënt in ons denken. Fladderende feitjes. Kruger-Dunning in de praktijk.

Terwijl we koken, bekijken we video’s van andere recepten, dooer hippe vloggers. We vergelijken onze kookkunst met instagram en tiktok pareltjes, en de frustratie zit er meteen ingebakken. Terwijl we wijn drinken ‘leren we bij’ over vinificatie en andere grote en vergelijkbare wijnhuizen.

Eigenlijk doen we niets anders dan het systematisch organiseren van de verstikking van ons denken. We hebben schrik van de verstilling, in ons ritme, in ons bezig zijn, in onze kramp.

All of humanity’s problems
stem from man’s inability
to sit quietly in a room alone
(Blaise Pascal)

We lijken niet alleen gestresst, we organiseren onze eigen druk. Onder druk… druk, druk, druk…bedrukt. Depressie loert om de hoek.

Zelfs onze ontspanning is eraan onderhevig. We lezen graag maar maken het competitief door een ‘reading challenge’ op Goodreads. Hoeveel boeken heb jij dit jaar al gelezen? Verbijsterende aantallen, indrukwekkende pagina-gemiddeldes per dag (u leest het goed, het bestaat!). Alsof het om topsport zou gaan. Lees één boek, smaak het, denk er over na, laat je erdoor betoveren. Dat is de bedoeling. Daarvoor is het gemaakt. We kwantificeren onze wandelingen, onze trektochten, onze vakanties, onze sport. niet om onze conditie te verbeteren maar om onze records te verpulveren. Ik was zo trots toen ik de local hero van het Nachtegalenpark was, maar wat stelt dat voor?

Ik ken mensen die geen twee keer in hetzelfde restaurant willen gezien worden via Instagram. Altijd nieuwe gerechtjes, altijd nieuwe foto’s, altijd nieuwe kreetjes van bewondering ophalen bij de vriendjes. Ik ga al jaren naar dezelfde restaurants. De wijn is goed, het eten is goed, en daardoor zijn de gesprekken gefocust, helder en met meerwaarde. Het leven is op die manier ook een stuk eenvoudiger.

Misschien is het tijd om stilte te leren appreciëren. Het wordt een schaars goed. Let er op, tijdens het wandelen, het werken of het niets doen. De deugddoende stilte van gewoon ergens te zitten en wat te staren. Misschien moeten we er een app voor maken. Hoe lang kan jij stilte verdragen? Geheid dat er iemand op de proppen komt om het in clubverband te doen, met mogelijkheid om je longest streak op sociale media te delen. “Way to go, Guido, you managed to keep silent for ten seconds. your goal for tomorrow is fifteen…”

Geloof mij, ‘the quantified, informed self’ is een monstertje, niet in het minst voor jezelf!