Vorige woensdag heb ik een stukje gepleegd in De Morgen waarover nogal wat commotie ontstaan is.  ‘Burn-Out bij ambtenaren, yeah right!’.  Onmiddellijk regende het reacties.Helaas, niet altijd van de fijne soort. Een hele mooie van Sarah Jane en eentje die volgens mij deel uitmaakt van het probleem, geschreven door Luc Hamelinck, in een waarschijnlijk goedbedoelde poging om het voor de ambtenaar op te nemen.

Los van de verbale agressie, de ‘kick in de balls’, het ‘mes door het hart’ en  en veel reacties die redelijk ver van de pot gerukt waren, moet er eerst één ding gebeuren.

Uitdrukkelijk en onvoorwaardelijk excuus aan elke ambtenaar, in welke hoedanigheid ook, die zich gekrenkt zou voelen door mijn stuk. Ik speel nooit de man, altijd de bal, ik probeerde dat hier ook. Het jammere is – en ook dat werd bevestigd – dat ik niets slechts gezegd heb over ambtenaren. ik ben er overigens zelf ook één.

De beeldvorming hieromtrent is veel sterker gebeurd door de reactie van Luc H. Die mijn tekst interpreteert als ‘de vrije, getalenteerde, creatieve geesten’ versus ‘de saaie, wereldvreemde ambtenaren’. Hij gebruikt die woorden, ik niet. Nooit. Nergens. Ik daag iedereen uit om ergens uit mijn tekst een waardeoordeel of een visie op het werk van de ambtenaar te halen. Dat staat er niet in! Ik haal geen clichébeelden aan, mijnheer Hamelinck, u vindt het nodig om meteen in de verdediging te gaan. ‘Je zegt het misschien niet, maar het voelt zo aan…’ Kom op! ernstig blijven. Ik werk dag in dag uit samen met ambtenaren en heb die nog nooit wereldvreemd, verdord of wat dan ook gevonden. Integendeel.

Ten tweede, ook nog eens uitdrukkelijk excuus aan al diegenen die zich geviseerd zouden voelen omdat ik burn-out bij ambtenaren zou ridiculiseren. Ik lach niet met ziektes, met problemen, of met welke toestand dan ook. Again, liever de bal dan de man. Ik zeg dat ook letterlijk.  Als er een probleem is, moet het aangepakt worden.

Ten derde, temidden van het protest en het geroep dat ik met mijn flutcolumns moet oprotten, kreeg ik ook nog eens te horen dat mijn punt niet duidelijk was.  Mijn excuus, ook daarvoor. Dat is dus drie keer in minder dan een halve bladzijde. Maar haalt u daar vooral geen schuldbekentenis uit. Mijn column zegt in essentie het volgende: De maatregelen die Vandeput voorstelt, zijn misschien zelfs fris te noemen (staat er letterlijk), maar onvoldoende om een burn-out tegen te gaan (ze hadden al lang gemeen goed moeten zijn) (laatste paragraaf). De prikklok, de verplichte uren en aanwezigheid…. komaan! Geef mensen het recht om hun verantwoordelijkheid op te nemen. Dat had allemaal al lang moeten afgeschaft zijn.

De werkelijke aard van de burn out ligt wellicht ergens anders. Die ‘anders’ werd mij ook letterlijk aangegeven door lezers die wel inzagen waar het heen moest. De spanning tussen administratie en beleid (lees politiek, kabinetten…) bijvoorbeeld. Het niet altijd aanwezige gevoel van meerwaarde, doordat niet geluisterd wordt naar wat zo mooi ‘het werkveld’  (in casu de mensen van de administratie zelf, de ambtenaren in kwestie) wordt genoemd. De ontmenselijking van werk en waarde in administraties, er zullen in elke specifieke situatie wel redenen zijn. En te hoge werkdruk zal daar ook bij horen, waarom niet.

U moet ook begrijpen dat ik al meer dan vier jaar columns schrijf. Die columns worden meestal tot vaak, graag gelezen. Voor een deel is dat omdat ik niemand wil vervelen. Ik schrijf nooit langer dan anderhalve pagina. Daardoor wil er al eens een nuance tussen de plooien vallen. Niet erg, in het daaropvolgend debat wordt die er meestal wel aan toegevoegd.  Hier heeft het voor onduidelijkheid gezorgd. Vind ik  burn-out bij ambtenaren onnozel? Neen. Nooit gezegd of geschreven. Vind ik die maatregelen ontoereikend? Ja, uitdrukkelijk gezegd.

Vind ik – en nu komen we er – dat het de topprioriteit is? Niet echt.  Omdat het gaat over  besteding en optimalisering van overheidsgelden. Daarom durf ik het aan om andere problematieken binnen de arbeidsmarkt naast elkaar te leggen. Problematieken die volgens mij – ook al zijn ze niet vergelijkbaar – dwingender zijn. Jonge schoolverlaters aan werk helpen, 50 plussers in de arbeidsmarkt houden en minder op de kap van kleine zelfstandigen zitten. Daar, u hebt ze op een rijtje.

Er werd mij aangeraden om meer research te doen. Los van het feit dat ik dat een kul argument vind, werd de research al gedaan. Het absenteïsme is een feit. Dat daar door burn-out komt kan ik mij ook voorstellen, ik heb daar niets aan toe te voegen.

Wat zijn de symptomen van burn-out? Kort samengevat is quasi iedereen het er over eens (en het wordt ook in die zin gehanteerd) dat het gaat over uitputting, cynisme tegenover de werksituatie en een lager zelfbeeld van de eigen competenties.  Alles ten gevolge van stress op werk en privé situatie (ja, ik heb op wikipedia gespiekt, ik ben geen dokter of therapeut).

Welaan dan. Is het verkeerd om te stellen dat een ambtenaar over een gegarandeerd inkomen beschikt? Neen toch? Sarah Jane verwijst daar uitdrukkelijk naar. Ze kan niet weg uit die kooi, die de bestaanszekerheid haar geeft. Ik heb daar begrip voor, maar het maakt het niet minder waar. Wordt er niet gezorgd voor de ziekteverzekering en het pensioen? Ambtenaren dragen er anders genoeg voor af, of niet? En zijn er geen dertiende maanden en vakantiegelden? Dat is toch wettelijk bepaald? Zijn er mooie vakantie- en recuperatieregelingen?  Waar overdrijf ik?

En dan kom ik bij mijn eigen leefwereld. Ik verwijs even naar mijn vader, ja. Mag het? Met het flegma dat die generatie kenmerkte heeft hij zich nooit beklaagd dat hij ambtenaar was. Hij was er trots op. Misschien kunnen we daar iets van opsteken. Zelf geef ik deeltijds les. Ik doe dat met hart en ziel. Ik zal u zelfs meer vertellen. Ik doe dat onbetaald. Of liever, ik zie dat geld nooit op mijn rekening verschijnen, omdat het ingehouden wordt voor achterstallige alimentatie. Alimentatie die ik niet meer kon betalen wegens een aantal tegenslagen in mijn ‘zelfstandige’ professionele loopbaan. Niks te maken met slechte wil! Eigen schuld, dikke bult. Niet lullen maar voort breien.

Weerhoudt mij dat er van om jaar na jaar meer te willen doen in het instituut waar ik werk? Neen, integendeel.  Omdat ik het graag doe, en omdat ik er een gevoel van meerwaarde aan overhoud. Ik ben er zelfs een beetje trots op.  Dat is het gevoel dat je moet hebben van je werk.  Het is ook wat je teruggeeft aan een maatschappij die je kansen heeft gegeven.

Voor de rest werk ik als broodschrijver (dat lelijke woord, dat te verkiezen valt boven ‘copywriter’). Dat is een  heerlijke en moeilijke keuze geweest. Een keuze weg van de reclame en de marketing waar ik fors geld verdiende. Maar waar ik elk jaar ongelukkiger werd, waar ik stilaan cynisch werd, en allesbehalve een fijn zelfbeeld overhield (oh, wacht even, waar doet dit ons aan denken?)

Is dat gemakkelijk geweest? Neen, dat betekent radicale keuzes. weg van luxe en comfort. Dat betekent terugvallen op niets, en op goede vrienden die je er door sleuren en helpen. Ik heb er geen begeleidende maatregelen bij gekregen, ik heb het zelf geprobeerd, met vallen en opstaan. Door het maken van drastische keuzes, niet halfslachtig blijven hangen in een systeem omwille van…

ik mag hopen dat het allemaal ietsje duidelijker is. En ik wens u een fijne zomervakantie toe! Wees lief voor elkaar.